RANDEVU
Geniz Eti (Adenoid) Nedir?
Geniz eti ya da adenoid, burun boşluğunun arkasındaki üzüm salkımına benzer doku kütlesine verilen addır. Lenf düğümleri gibi geniz etleri de bağışıklık sisteminin bir parçasıdır ve aynı tip dokudan yapılır. Geniz eti ve bademcikler, zararlı bakterileri, virüsleri yakalayarak vücudu korumaya yardım eder. Geniz eti çocukların en sık enfeksiyonla karşı karşıya kaldıkları 3-7 yaş arasında geçici olarak büyür; ergenlik döneminde küçülür ve yetişkinlikte neredeyse kaybolur. Sık geçirilen enfeksiyonlar, alerjik reaksiyonlar geniz etinin büyümesine neden olur. Büyümüş geniz eti işitme sorunlarına neden olur ve burundan solumayı engeller. Eğer geniz etleri çok fazla enfekte olursa ameliyatla alınması gerekir; çoğu zaman bademcikler ile birlikte çıkarılır.
Geniz eti ve bademcik ilişkisi
Geniz etinin hücresel özellikleri bademciklerle aynıdır ancak yapısı farklıdır. Her ikisi de enfeksiyonla savaşmaya yardımcı olan bağışıklık sisteminin parçasıdır. Burundan giren bakteri ve virüs cinsi mikropları yakalanır ve vücudun mikroplarla mücadele etmesine yardımcı antikorların üretilmesi sağlanır. Herkesin doğumda ve çocukluk döneminde adenoidleri vardır, ancak ergenliğe doğru ilerlerken küçülmeye başlarlar. Yetişkinlikte çoğu insanın geniz etleri kaybolmuştur. Bademciklerin büyümesi; yutma, konuşma problemleri yaratabilir. Geniz etinin sorun yaratması için burundan hava geçişini kesintiye uğratacak veya kulağı havalandıran östaki borularının ağzını kapatacak boyutlara ulaşması gerekir. İltihaplanan geniz etleri ve bademcikler nedeniyle bağışıklık sistemi tam olarak gelişmemiş 3-6 yaş grubu çocuklarda; yoğun ateş, nefes almada güçlük, gece uyku problemleri sık görülür. Antibiyotik kullanımına rağmen kalıcı iyileşme sağlanamıyorsa, tonsillektomi (bademciklerin alınması) ve adenoidektomi (geniz etinin alınması) sıklıkla birlikte yapılır.
Geniz eti neden büyür?
Adenoid vücuda giren mikropları yakaladığı için bazen bakteriler tarafından boğulabilir ve iltihaplanarak geçici olarak genişler. Enfekte olduklarında büyüyen adenoidler enfeksiyon azaldığında genellikle normal boyutlarına döner. Ancak bazen genişlemiş halde kalabilirler. Çok fazla enfekte olursa çıkarılması gerekebilir. En sık çocuklarda görülür, ancak bazen yetişkinleri de etkiler. Arka arkaya geçirilen enfeksiyonlar, alerji atakları geniz etinin büyümesine neden olabilir. Bazı çocuklarda geniz eti doğuştan büyüktür.
Geniz Eti Belirtileri
Geniz eti büyümesi vakalarında çeşitli semptomlara rastlanabilir:
- Burundan nefes almada güçlüğe bağlı sürekli ağızdan nefes alma
- Genizden konuşma
- Nefes alırken duyulan hırıltı
- Uyku sırasında horlama
- Uyku esnasında birkaç saniye süreyle nefesini tutma (Uyku apnesi)
Geniz Etinin Sebep Olabileceği Rahatsızlıklar
Duyma kaybı, Horlama ve uykuda solunum durması, Orta kulak iltihabı, Huzursuz uyuma, Gelişme geriliği, Yüzde oluşabilen şekil bozuklukları, Kaliteli uyku uyuyamayan çocuklarda görülen hiperaktivite ve davranış bozuklukları, Okul hayatında başarısızlık, Kronik sinüzit ve geceleri sonu gelmeyen öksürük atakları, ağız kokusu, Ağız solunumuna bağlı olarak gelişen diş çürükleri
Geniz Eti Tanı Yöntemleri Nelerdir?
Geniz eti tanısı için hastanın şikayetlerinin dinlenmesi yeterlidir. Sıklıkla ileri araştırma yöntemlerine gerek olmaz. Burun tıkanıklığı ve ağzı açık uyuma-horlama şikayetleri olan çocuklarda geniz eti tanısı koymak için özel yöntemlere gerek duyulmaz. Bu süreçte yapılabilecek en önemli tanı yöntemi endoskopik muayene ile geniz eti bölgesini incelemek ve burun içindeki boşluğun ne kadarını kapattığını tespit etmektir. Fakat bu yöntem her çocukta uygulanamaz. Her çocuk bu muayeneyi tolere etmez. Bu durumda şikayetlerin dinlenmesi ve gerekirse diğer yöntemlerin (düz grafi veya MR) yol göstermesi denenebilir.
Endoskopi (kamera ile geniz bölgesine bakış)
Bilgisayarlı Tomografi(CT)
Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRI)
Geniz Eti Tedavileri
Çocuklarda geniz eti tedavisi, ilk önce antibiyotikler yardımıyla başlanır. Eğer geniz eti iltihaplı değilse, doktorunuz bir süre beklenmesini tavsiye edebilir çünkü geniz etinin boyutlarında meydana gelecek bir miktar değişiklik normaldir. Ayrıca zamanla çocuğunuzun geniz eti kendiliğinden küçülebilir.
Çocuklarda ilaç tedavileri ile giderilemeyen burun tıkanıklığı, ağız açık uyuma, horlama, orta kulak iltihabı gibi semptomların varlığında geniz eti büyüklüğü araştırılmalıdır.
Geniz Eti Ameliyatına Hangi Durumlarda Karar Verilir?
Uzun süreli medikal tedaviye rağmen şikayetleri devam eden veya artan durumlarda ( nefes alma güçlüğü, uyku apnesi, sık sık tekrarlanan geniz eti iltihabı, konuşma bozukluğu) geniz eti ameliyatı yapılmasını önerebilir. Geniz eti ameliyatı, yaklaşık 20 dakika süren, kesi gerektirmeyen basit bir ameliyattır. Bademciklerden farklı olarak herhangibir kapsülü yani çevreleyen dokusu olmadığı çıkarılma işlemi kazıma şeklinde yapılmaktadır. Dolayısıyla nadir durumlarda hastanın şikayeti tekrarlamaktadır. İstatistiki olarak 3 yaşın altında yapılan geniz eti operasyonları sonrası geniz etinin tekrarlama riski biraz daha yüksektir.
Geniz Eti Ameliyatı Sonrası Büyüme Hızı Artar mı?
Ameliyatın ardından yeme-içme konusunda herhangi bir diyet uygulamak gerekli değildir. Sadece 3 gün süresince yumuşak gıdalar tüketilmesi tavsiye edilir ve bol sıvı tüketimi oldukça önemlidir. Burun temizliği yapılırken, deniz suyu veya serum fizyolojik spreylerin kullanılması tercih edilir.
Sonuç olarak; geniz eti doğuştan var olan bir dokudur. Zaman içerisinde büyüklüğü artar. Her geniz etinin ameliyat edilmesi gerekmez. Ameliyat için gerekli bazı şartlar mevcuttur, aksi takdirde her çocuğu ameliyat etmemiz gerekirdi. Geniz eti; burun tıkanıklığı ve buna bağlı sinüzit benzeri semptomlar ortaya çıkarır. Ek olarak orta kulak iltihabı ve işitme kaybı olabilir. Bu durumlarda da ilk tedavi şekli medikal tedavidir. Medikal tedaviye allerji tedavisi eklenerek geniz eti çevresindeki ödem azaltıldığında şikayetlerde belirgin azalma olur. Medikal tedaviden fayda görmeyen ve şikayetleri 2 aydan uzun süren hastalarda geniz eti operasyonu düşünülmelidir.